Dünyada ve ülkemizde her yıl birbirinden farklı doğal afetler yaşanmakta ve bu afetler toplumlar üzerinde birtakım etkiler bırakmaktadır. Çocuklar ve ergenler bu afetlere doğrudan maruz kaldıklarında ya da bu olaylardan haberdar olduklarında olumsuz etkilenebilir. Bu etkiyi yaşayan bireylerin, daha önce gözlenmeyen davranışları göstermesi ya da farklı duygu durumları içinde olması olası ve normal bir durumdur.
Yaşanan doğal afetlerde fiziksel olarak uzakta olsak bile sarsılmamak ve duygusal olarak etkilenmemek mümkün değil.
Güvende hissetmek bizler için zorken duygularımızı düzenleyerek günlük hayatımızı devam ettirmek ve çocuklarımızın süreçten etkilenmesini engellemeye çalışmak durumu oldukça stresli bir hale getirebilir.
Bu yoğunluk, yaşanan anormal bir duruma verilen normal tepkilerdir. Şok, endişe, panik, utanç, suçluluk, sık sık yaşanan depremle ilgili konuşma veya içe kapanma isteği, uyku problemleri, beslenme dengesizlikleri, aşırı enerjik veya yorgun olma hali, irkilme, depremi hatırlatıcı unsurlardan kaçma veya sık sık maruz kalmak isteme gibi tepkiler süreç içinde verebileceğiniz normal tepkilerdir.
Yaşanılan deprem felaketi sonrasında çocuklarımızla kuracağımız iletişim süreciyle ilgili bazı uzman tavsiyeleri aşağıdadır.
1. Çocukların soru sorabileceklerini bildikleri açık ve destekleyici bir ortam yaratın. Aynı zamanda hazır olmadıkça çocukları bir şeyler hakkında konuşmaya zorlamayın.
2. Çocuklara dürüst cevaplar ve bilgiler vermek önemlidir. Çocuklara doğru olmayan bilgiler vermek yerine doğruyu onlar için uygun bir şekilde ifade etmek daha faydalı olacaktır.
3. Çocukların anlayabileceği kelimeler ve kavramlar kullanın. Somut işlem döneminde olan çocuklar, “deprem”, “afet” gibi kavramları anlamlandıramayabilir. Açıklamalarınızı yaparken legolardan ya da bloklardan faydalanarak depremin nasıl ve neden olduğunu açıklayabilirsiniz.
4. Çocukların düşüncelerini, duygularını, tepkilerini anlayıp kabul etmek önemlidir. Sorularının ve endişelerinin önemli ve uygun olduğunu düşündüğünüzü bilmelerini sağlayın.
5. Çocukların durumları kişiselleştirme eğiliminde olduklarını unutmayın. Örneğin, kendi güvenlikleri ve yakın aile üyelerinin güvenliği konusunda endişelenebilirler. Uzakta yaşayan arkadaşları veya akrabaları için de endişelenebilirler.
6. Çocukların endişeleri için güven verici bir tutum sergilemek önemlidir. Elbette bu gerçekçi olmayan sözler vermek, bir doğal afetin daha yaşanmayacağını söylemek anlamına gelmemelidir. Bunun yanında çocukların evlerinde veya okullarında güvende olduklarını bilmelerini sağlamakta bir sakınca yoktur.
7. Çocuklara, yaşanan felaketten etkilenen ailelere birçok kişinin yardım ettiğini bildirin. Bu onlara bir afet yaşandığında yardım edecek insanların olduğunu göstermek için iyi bir yoldur. Aktif olarak bir yardım faaliyetinde bulunuyorsanız çocuklarınızı da buna dahil etmeniz onlar için faydalı bir deneyim olacaktır.
8. Dikkat edilmesi gereken noktalardan en önemlisi çocukların televizyon, sosyal medya aracılığıyla maruz kaldığı deprem görüntüleri sınırlamaktır. Bu tür sahnelerin tekrarı onlar için oldukça rahatsız edici ve kafa karıştırıcı olabilir.
Oksijen maskesini önce kendinize takarak duygularınızı diğer yetişkinlerle paylaşıp, size iyi gelebilecek desteklere başvurun. Bir ebeveyn olarak sizin duygu regülasyonunuzu sağlayarak sakince çocuğunuz ile ilişki kurabilmeniz çocuklarınız için sağlayabileceğiniz en önemli yardımdır.
Çocuklara süreci anlatırken onlara yaşanan olayı aktarmak ve anlamalarını sağlamak önemlidir. Haberlerden veya etrafınızdaki yetişkinlerden süreç ile ilgili duyacakları veya görecekleri parça parça bilgiler onlar için oldukça endişelendirici olabilir.
Doğal afetler anlaması, yaşaması ve kabul etmesi zor olaylardır. Ebeveynler, öğretmenler ve ilgili yetişkinler olarak, çocuklarımızı en iyi şekilde dinleyerek ve dürüst, tutarlı ve destekleyici bir şekilde yanıt vererek yardımcı olabiliriz. Unutmamak gerekir ki birer yetişkin olarak ebeveynler, her ne kadar bu tarz yıkıcı haberleri ve yaşananları takip etmek durumunda olsa da, çocuklar bütün bunları bilmek yerine çocukluklarını yaşamak isterler. Onlara bu alanı zor zamanlarda ve şartlarda olsa da tanımak önemlidir.
